Organizacje
Animal Interfaith Alliance – Organizacja pozarządowa zrzeszająca rozmaite fundacje religijne zajmujące się prawami zwierząt. Stworzona po to aby stworzyć wspólną platformę komunikacji dla ludzi różnej religijności i wiary, aby ułatwić im działania na rzecz zwierząt. Wydaje czasopismo “Animal Spirit“.
Catholic Concern for Animals – fundacja zajmująca się prawami zwierząt w perspektywie katolickiej. Ma swoją filię w Polsce Catholic Concern for Animals – Poland . Wydaje czasopismo Arka
Dokumenty
Laudato si’ – encyklika papieża Franciszka z 24 maja 2015 poświęcona trosce człowieka o ziemię i naturę
Komentarz do encykliki “Laudato si” – bp Grzegorz Ryś dla uczestników rekolekcji zorganizowanych przez Znak i warszawski Klub Inteligencji Katolickiej w Laskach w styczniu 2016 r. Nagranie zrealizowane przez DEON.pl
https://biskup-rys.pl/nagrania/362-2016-01-rekolekcje-znaku-i-warszawskiego-kiku-w-laskach
W trosce o wspólny dom – List pasterski Episkopatu Polski z 4 października 2018 r.
List Pasterski Episkopatu Polski na niedzielę Miłosierdzia 2019 r.
List Pasterski Episkopatu Polski na Temat Ochrony Środowiska z 2 maja 1989 r.
Portale internetowe
Światowy Ruch Katolików na rzecz Środowiska – Światowy Ruch Katolików na rzecz Środowiska zrzesza ponad 700 wspólnot, ruchów i organizacji katolickich w 120 krajach na całym świecie. W Polsce współpracujemy m.in. z Caritas Polska oraz Ruchem Ekologicznym Świętego Franciszka z Asyżu REFA. W Polsce
Święto Stworzenia – portal chrześcijańskich ekologów tworzony przez członków Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu – REFA.
Nasz Wspólny Dom – Jedna ze stron Klubów Tygodnika Powszechnego, poświęcona sprawom ekologii integralnej.
Ekologia integralna encykliki Laudato si’ w działaniu wspólnot Caritas i społeczności lokalnych – projekt realizowany przez Caritas Polska
Młodzi dla Środowiska – portal Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Diecezji Drohiczyńskiej
Ksiądz Jerzy zaprasza. Psy – unikatowa strona Domu im. św. Jana Pawła II w Bydgoszczy, prowadzona przez ks. Jerzego Ptacha i członków pobliskiej parafii, poświęcona psom
PETA – People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) – na stronie tej organizacji pojawiają się artykuły dot. chrześcijańskiego podejścia do zwierząt (aby je odszukać trzeba użyć wyszukiwarki i wpisać „christian” lub „christainity”
CreatureKind – portal stworzony z myślą o zmobilizowaniu Chrześcijan do troski o dobrostan zwierząt, zwłaszcza zwierząt hodowlanych, troski ufundowanej na wierze
Czasopisma
Animal Spirit – czasopismo organizacji Animal Interfaith Alliance
The Ark – czasopismo organizacji Catholic Concern for Animals
Bibliografia. Książki i artykuły
Adam Margaret, Clough David L., Grumett David. A Christian Case for Farmed Animal Welfare. Animals 2019, 9, 1116
Chlewicki, Maciej. Chrześcijaństwo a współczesne pojmowanie relacji człowiek – zwierzę. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria
Chrostowski, Waldemar. Status zwierząt w Biblii. Forum Teologiczne 2005, 6, 7-22
Chrostowski, Waldemar. Miłość do stworzeń na kartach Biblii. Paedagogia Christiana, 2011, 2, 28
Clough, David L. Consuming animal creatures: The Christian ethics of eating animals. Studies in Christian. Ethics, 2017, 30, 1
Clough, David L. All God’s Creatures: Reading Genesis on Human and Non-human Animals. In: Reading Genesis After Darwin. Stephen C. Barton and David Wilkinson [eds.]. Oxford University Press, 2009, 145-162
Clough, David. On animals. Vol. I. Systematic Theology. Bloomsbury, London 2012
Clough, David. On animals. Vol. II. Theological Ethics. Bloomsbury, London 2018
Clough, David. On Thinking Theologically About Animals: A Response’, Zygon 49:3 (2014), 764-71
Clough, David L. Why do some people eat meat? Epworth Review. 2005, 32(2), pp. 32-40.
Czaczkowska, Iga. Pomiędzy potopem a tęczą. KUL. Lublin 1998
Gawryś, Cezary. Proboszcz, ludzie i zwierzęta. Dwóch włóczęgów, dwóch przyjaciół. Więź 1998, 7 (477), s.60
Hołownia, Szymon. Boskie zwierzęta. Wydawnictwo Znak 2018
Hryniewicz, Wacław. Chrześcijaństwo a świat przyrody. Znak. czerwiec 2008, nr 637
Jan Paweł II, Encyklika Sollicitudo rei socialis, 34 (postrzeganie świata pozaludzkiego)
Jaromi, Stanisław. Idea franciszkańska. Wielkie problemy współczesności i nasze małe odpowiedzi. Bratni Zew 2018
Jaromi Stanisłąw. Boska Ziemia. Wydawnictwo Znak, 2019.
Jaeschke, Tomasz. Stanisławska Irena A., Sumińska, Dorota. Nieboskie stworzenia. Jak kościół wyklucza. Krytyka Polityczna, 2019.
Knabit, Leon. Czy zwierzęta mają duszę? Wydawnictwo: Nemrod 2006
Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’. Red. J. Poznanski, S. Jaromi. Akademia Ignatianum/WAM, Kraków 2016.
Kowalczyk, Dariusz. Czy zwierzęta będą z nami w niebie? https://www.fronda.pl/a/ks-prof-dariusz-kowalczyk-sj-czy-zwierzeta-beda-z-nami-w-niebie,117405.html
Linzey, Andrew. Teologia zwierząt. WAM 2010
Moltmann J. Bóg w stworzeniu, Znak 1995
Nowosielski, Jerzy. O herezjach i naszych braciach mniejszych. W: Z. Podgórzec. Mój Chrystus. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim. Wyd. Łuk, 1993, s. 29-59
Pierzgalska, Małgorzata. Zwierzę jako problem myśli antropologicznej : (Księga Psalmów i Księga Przysłów w Biblii Jakuba Wujka). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2006, 8, 5-22
Probucka, Dorota. Etyczne potępienie myślistwa. Universitas, 2020
Rogowski, Roman. Teoekologia. Offic. Wyd w Misji.2008
Rogowski, Roman E. (ks.). Zwierzęta – nasi mniejsi bracia. Więź, 1998, 7 (477)
Salij, J. O zabijaniu i jedzeniu mięsa. W: Poszukiwania w wierze. 1998 https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TD/poszukiwania/o_zabijaniu_zwierz.html
Salij, Jacek. O niejedzeniu mięsa. https://m.fronda.pl/a/o-jacek-salij-op-o-niejedzeniu-miesa,127745.html
Smykowski, Krzysztof. Eksperymenty medyczne z wykorzystaniem zwierząt. Wyd. KUL, Lublin 2017.
Stanek-Czerny, Grażyna, Piliszewska Anna [red.] Zwierzę – człowiek –Bóg. Academia Ignatianum/WAM 2017
Starowiejski, Marek. Zapytaj zwierząt, pouczą, czyli opowiadania wczesnochrześcijańskich pisarzy o zwierzętach. WAM 2014
Świerczek, Zbigniew. Ekologia, kościół i święty Franciszek. WSD oo. Franciszkanów 1990
Ślipko Tadeusz. Bioetyka. Najważniejsze problemy. Wyd. Petrus, 2009, Kraków
Ślipko, Tadeusz. Prawo zwierząt czy obowiązek człowieka? W Nurcie Franciszkańskim, 2002, 11.
Ślipko Tadeusz. Etyczne motywacje działań ekologicznych, w: „Chrześcijanin a świat stworzeń. „Co dalej czynić w zakresie ekologii?”, Celapo, 1989, Kraków, 4-7.
Ślipko Tadeusz. Etyczne motywacje działań ekologicznych, w: Dutkiewicz P. (red.), „Ochrona środowiska w świetle filozofii wartości, Wyd. UJ, Kraków 1992, 7-13.
Ślipko Tadeusz. Podstawy etyki środowiska naturalnego, „Chrześcijanin w Świecie”, 1985, 139, 56-66.
Ślipko Tadeusz. Sytuacje graniczne w etyce chrześcijańskiej, w: Probucka D, (red.), „Etyka wobec sytuacji granicznych”, Wyd. Impuls, Kraków 2007, 15-20.
Tillich Paul. Morality and Beyond 1969
Tillich, Paul. Teologia systematyczna (Rozdział: O Istnieniu i Chrystusie). Kęty 2005.
Monograficzne zeszyty czasopism
ETHOS – Monograficzny zeszyt czasopisma ETHOS kwartalnika Instytutu Jana Pawła II KUL (2013, 26, 2(102)) pt. Nasi “bracia mniejsi” poświęcony zwierzętom. SPIS TREŚCI
TYGODNIK POWSZECHNY – monograficzny zeszyt czasopisma “Tygodnik Powszechny” pt. Zwierzenia zwierząt. 2019, wydanie specjalne nr. 3 (11)
WIĘŹ – monograficzny zeszyt czasopisma Więź, 1998, 7 (477) poświęcony zwierzętom pt. Zwierzęta, nasi bracia mniejsi Spis treści.
ZNAK – monograficzny zeszyt pt. „O cierpieniu zwierząt”, 2008, 637 (6)
ZNAK – monograficzny zeszyt pt. „Prawo do zabijania”2013, 694 (3)
ZNAK – monograficzny zeszyt „Zwierzę, którym jesteś” 2015, 720
Weganizm chrześcijański – grupa prywatna zrzeszająca chrześcijan, którzy uważają że weganizm jest słusznym stylem życia
Wiara i ekologia – grupa prywatna dla chrześcijan w Polsce, którzy chcą powstrzymać ocieplenie klimatu i razem dbać o Boże stworzenie.
Modlimy się za zwierzęta – grupa publiczna której intencją jest wspólna modlitwa za zwierzęta
Katolicy dla Środowiska facebookowa strona Światowego Ruchu Katolików na rzecz Środowiska
Chrześcijańska Inicjatywa Ekologiczna – społeczność promująca ekologię integralną i chrześcijańskie spojrzenie na sprawy ochrony środowiska.
Opowiedzzwierze – publiczna strona poświęcona ochronie zwierząt i ich praw, także z chrześcijańskiego punktu widzenia
Wybrane teksty lub ich fragmenty
Homilia abp Grzegorza Rysia “List od papieża Franciszka” (cytat: Oceany, góry, całe stworzenie nie zostało nam dane na własność. Jesteśmy zarządcami. Od tego jak tymi dobrami będziemy zarządzać zależy przyszły kształt ziemi i ludzkości. Bp Grzegorz Ryś pokazuje jak wspaniale papież Franciszek w swojej encyklice “Laudato Si”, potrafi przejść od spraw globalnych do życia każdego z nas. Jest ścisły związek między głodem na świecie, a tym, jaki my we własnej rodzinie mamy stosunek do pożywienia.) Nagranie: https://www.youtube.com/watch?v=ZfkQSjJYW44
List Pasterski Episkopatu Polski na niedzielę Miłosierdzia 2019 r. Cytat: “… Ponadto, odpowiadając na wezwanie Papieża Franciszka, wolontariusze działający w społecznościach lokalnych mogą w duchu integralnej ekologii podejmować kolejne działania: wzywać do nawrócenia ekologicznego i skromnego życia opartego na miłości, a nie na konsumpcji; przeciwdziałać marnowaniu żywności i przekazywać jej nadwyżki potrzebującym; promować wiedzę o racjonalnym gospodarowaniu odpadami; dbać o naturę i zabiegać o funkcjonowanie zielonych przestrzeni; zachęcać do ograniczania zużycia plastiku; szerzyć wiedzę o zmianach klimatu i ich przyczynach; motywować polityków do przeciwdziałania zmianom klimatu; promować stosowanie odnawialnych źródeł energii; prowadzić zbiórki odpadów trudnych do recyklingu, np. zużytych świetlówek, telefonów komórkowych; budować świadomość realnego zagrożenia smogiem, np. przez stworzenie lokalnych sieci pomiaru skażenia. Warto tutaj docenić darczyńców oraz pracę ponad 20 tys. wolontariuszy Caritas przy zbiórkach żywności organizowanych kilka razy w roku z korzyścią dla 90 tysięcy podopiecznych. Ponadto Caritas Polska zainicjowała angażowanie wolontariatu wokół wydarzenia, jakim jest Niedziela św. Franciszka oraz zachęca do modlitwy o ochronę stworzenia, zmierzając do kształtowania postaw odpowiedzialności za świat.”
List Pasterski biskupów polskich z 2 maja 1989 r.
“każda działalność człowieka jako istoty odpowiedzialnej ma swój wymiar moralny. Degradacja środowiska godzi w dobro stworzenia ofiarowane człowiekowi przez Boga-Stwórcę jako nieodzowne dla jego życia i rozwoju. Istnieje powinność należytego korzystania z tego daru w duchu wdzięczności i szacunku. Z drugiej zaś strony świadomość, że dar ten przeznaczony jest dla wszystkich ludzi, stanowi dobro wspólne, rodzi również właściwe zobowiązanie względem drugiego człowieka. Dlatego też uznać trzeba, że wszelkie działania, które nie uwzględniają prawa Boga do swego dzieła, jak i prawa człowieka obdarowanego przez Stwórcę, sprzeciwiają się przykazaniu miłości. (…) Trzeba zatem uświadomić sobie, że istnieje ciężki grzech przeciwko środowisku naturalnemu obciążający nasze sumienia, rodzący poważną odpowiedzialność przed Bogiem-Stwórcą”
Jan Paweł II. Pielgrzymka do Polski w 1999 r. Skrócony tekst Liturgii Słowa z Zamościa, 12.06.1999:
Dziś Ewangelię o nawiedzeniu odczytujemy na ziemi zamojskiej. (…) Opatrznościowe umieszczenie sceny nawiedzenia Maryi w wyjątkowej oprawie piękna tego miasta i tej ziemi, przywodzi na myśl biblijny zapis stworzenia, który otrzymuje swoje wyjaśnienie i niejako dopełnienie w tajemnicy Wcielenia. Według tego biblijnego zapisu, Bóg w kolejnych dniach stworzenia, patrzył niejako na dzieło swojego zamysłu i widział, że wszystko, co uczynił było dobre. Nie mogło być inaczej. Harmonia stworzenia odzwierciedlała bowiem wewnętrzną doskonałość Stwórcy. Na końcu uczynił Bóg człowieka. Uczynił go na obraz i podobieństwo swoje. Jemu zawierzył całą wspaniałość świata, aby ciesząc się nim i korzystając z jego dóbr, w sposób wolny i rozumny twórczo współpracował w doskonaleniu Bożego dzieła. I mówi Pismo, że wtedy Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre (Rdz 1, 31).
Jednakże po pierworodnym upadku człowieka, świat, jako jego szczególna własność, podzielił niejako jego los. Grzech nie tylko zerwał więź miłości pomiędzy człowiekiem i Bogiem, zburzył jedność pomiędzy ludźmi, ale również zakłócił harmonię całego stworzenia. Cień śmierci padł nie tylko na rodzaj ludzki, ale także na wszystko, co z woli Bożej miało istnieć niejako dla człowieka.
Jeżeli jednak mówimy o współudziale świata w skutkach ludzkiego grzechu, to zdajemy sobie sprawę, że świat ten nie mógł być również pozbawiony udziału w Bożej obietnicy odkupienia. Czas spełniania się tej obietnicy dla człowieka i całego stworzenia nadszedł, gdy Maryja za sprawą Ducha Świętego stała się Matką Bożego Syna. On jest pierworodnym całego stworzenia (por. Kol 1, 15). Wszystko, co stworzone, odwiecznie było w Nim. Jeżeli przychodzi na świat, to – jak mówi św. Jan – przychodzi do swojej własności (por. J 1, 11). Przychodzi, ażeby to wszystko, co stworzone na nowo ogarnąć, aby zapoczątkować dzieło odkupienia świata, ażeby przywrócić stworzeniu jego pierwotną świętość i godność. Przychodzi, ażeby samym swoim przyjęciem ukazać nam tę szczególną godność natury stworzonej.
Kiedy wędruję po polskiej ziemi, od Bałtyku, przez Wielkopolskę, Mazowsze, Warmię i Mazury, kolejne ziemie wschodnie od Białostockiej aż do Zamojskiej, i kontempluję piękno tej ojczystej ziemi, uprzytamniam sobie ten szczególny wymiar zbawczej misji Syna Bożego. Tu z wyjątkową mocą zdaje się przemawiać błękit nieba, zieleń lasów i pól, srebro jezior i rzek. Tu śpiew ptaków brzmi szczególnie znajomo, po polsku. A wszystko to świadczy o miłości Stwórcy, o ożywczej mocy Jego Ducha i o odkupieniu, którego Syn dokonał dla człowieka i dla świata. Wszystkie te istnienia mówią o swojej świętości i godności, które odzyskały wtedy, gdy Pierworodny z całego stworzenia przyjął ciało z Maryi Dziewicy.
Jeżeli dziś mówię o tej świętości i godności, to czynię to w duchu dziękczynienia Bogu, który tak wielkich dzieł dokonał dla nas, a równocześnie czynię to w duchu troski o zachowanie dobra i piękna, jakim Stwórca obdarował ten świat. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że to, co tak cieszy oczy i raduje ducha, może ulec zniszczeniu. Wiem, że biskupi polscy wyrażali taki niepokój już przed dziewięciu laty, zwracając się do wszystkich ludzi dobrej woli w liście pasterskim na temat ochrony środowiska. Słusznie pisali, że “każda działalność człowieka jako istoty odpowiedzialnej ma swój wymiar moralny. Degradacja środowiska godzi w dobro stworzenia ofiarowane człowiekowi przez Boga-Stwórcę jako nieodzowne dla jego życia i rozwoju. Istnieje powinność należytego korzystania z tego daru w duchu wdzięczności i szacunku. Z drugiej zaś strony świadomość, że dar ten przeznaczony jest dla wszystkich ludzi, stanowi dobro wspólne, rodzi również właściwe zobowiązanie względem drugiego człowieka. Dlatego też uznać trzeba, że wszelkie działania, które nie uwzględniają prawa Boga do swego dzieła, jak i prawa człowieka obdarowanego przez Stwórcę, sprzeciwiają się przykazaniu miłości. (…) Trzeba zatem uświadomić sobie, że istnieje ciężki grzech przeciwko środowisku naturalnemu obciążający nasze sumienia, rodzący poważną odpowiedzialność przed Bogiem-Stwórcą” (2.05.1989).
Jeżeli mówimy o odpowiedzialności przed Bogiem, to mamy świadomość, że tu już nie chodzi tylko o to, co we współczesnym języku zwykło się nazywać ekologią. Nie wystarczy upatrywać przyczyny niszczenia świata jedynie w nadmiernym uprzemysłowieniu, bezkrytycznym stosowaniu w przemyśle i rolnictwie zdobyczy naukowych i technologicznych, czy w pogoni za bogactwem bez liczenia się ze skutkami działań w przyszłości. Chociaż nie można zaprzeczyć, że takie działania przynoszą wielkie szkody, to jednak łatwo dostrzec, że ich źródło leży głębiej, w samej postawie człowieka. Wydaje się, że to, co najbardziej zagraża stworzeniu i człowiekowi, to brak poszanowania dla praw natury i zanik poczucia wartości życia.
Prawo, które zostało przez Boga wpisane w naturę i które można odczytać za pomocą rozumu, skłania do poszanowania zamysłu Stwórcy – zamysłu, który ma na celu dobro człowieka. To prawo wyznacza pewien wewnętrzny porządek, który człowiek zastaje i który powinien zachować. Wszelkie działanie, które sprzeciwia się temu porządkowi, nieuchronnie uderza w samego człowieka.
Tak też dzieje się, gdy zanika poczucie wartości życia jako takiego, a w szczególności życia ludzkiego. Jak można skutecznie stawać w obronie przyrody, jeśli usprawiedliwiane są działania bezpośrednio godzące w samo serce stworzenia, jakim jest istnienie człowieka? Czy można przeciwstawiać się niszczeniu świata, jeśli w imię dobrobytu i wygody dopuszcza się zagładę nie narodzonych, prowokowaną śmierć starych i chorych, a w imię postępu prowadzone są niedopuszczalne zabiegi i manipulacje już u początków życia ludzkiego? Gdy dobro nauki albo interesy ekonomiczne biorą górę nad dobrem osoby, a nawet całych społeczności, wówczas zniszczenia powodowane w środowisku są znakiem prawdziwej pogardy dla człowieka. Trzeba, aby wszyscy, którym leży na sercu dobro człowieka na tym świecie, stale dawali świadectwo, że “szacunek dla życia, a przede wszystkim dla ludzkiej godności, jest podstawową zasadą zdrowego postępu ekonomicznego, przemysłowego i naukowego” (Orędzie na XXIII Światowy Dzień Pokoju, n. 7).
Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie. (…) Zechciał bowiem [Bóg], aby w Nim zamieszkała cała Pełnia, i aby przez Niego znów pojednać wszystko z sobą: przez Niego – i to, co na ziemi, i to, co w niebiosach, wprowadziwszy pokój przez krew Jego krzyża (Kol 1, 16-17. 19-20). Te słowa św. Pawła zdają się wytyczać chrześcijańską drogę obrony tego dobra, jakim jest cały stworzony świat. Jest to droga pojednania w Chrystusie. On przez krew krzyża i przez zmartwychwstanie przywrócił stworzeniu pierwotny porządek. Odtąd świat cały, a w jego centrum człowiek, został wyrwany z niewoli śmierci i zepsucia (por. Rz 8, 21), został niejako stworzony od nowa (por. Ap 21, 5) i nie istnieje już ku śmierci, ale ku życiu – ku nowemu życiu w Chrystusie.
Dzięki zjednoczeniu z Chrystusem człowiek odkrywa na nowo swoje miejsce w świecie. W Nim doznaje na nowo tej pierwotnej harmonii, jaka istniała pomiędzy Stwórcą, stworzeniem i człowiekiem, zanim uległa skutkom grzechu. W Nim też odczytuje na nowo to pierwotne wezwanie do czynienia sobie ziemi poddaną, które jest kontynuacją Bożego dzieła stworzenia, nie zaś nieopanowanym wykorzystywaniem.
Piękno tej ziemi skłania mnie do wołania o jej zachowanie dla przyszłych pokoleń. Jeśli kochacie tę ojczystą ziemię, niech to wołanie nie pozostanie bez odpowiedzi! Zwracam się w szczególny sposób do tych, którym powierzona została odpowiedzialność za ten kraj i za jego rozwój, aby nie zapominali o obowiązku chronienia go przed ekologicznym zniszczeniem! Niech tworzą programy ochrony środowiska i czuwają nad ich skutecznym wprowadzaniem w życie! Niech kształtują nade wszystko postawy poszanowania dobra wspólnego, praw natury i życia! Niech ich wspierają organizacje, które stawiają sobie za cel obronę dóbr naturalnych! W rodzinie i w szkole nie może zabraknąć wychowania do szacunku dla życia, dla dobra i piękna. Wszyscy ludzie dobrej woli winni współdziałać w tym wielkim dziele. Każdy z uczniów Chrystusa niech weryfikuje styl swego życia, aby słuszne dążenie do pomyślności nie zagłuszyło głosu sumienia, które waży to, co słuszne i prawdziwie dobre. (…)
Jan Paweł II. Encyklika „Sollicitudo Rei Socialis”
„[…] nie można bezkarnie używać różnego rodzaju bytów, żyjących czy nieożywionych — składników naturalnych, roślin, zwierząt — w sposób dowolny, jedynie według własnych potrzeb gospodarczych. Przeciwnie, należy brać pod uwagę naturę każdego bytu oraz ich wzajemne powiązanie w uporządkowany system, którym właśnie jest kosmos”
JAN PAWEŁ II – Pokój z Bogiem Stwórcą. Pokój z całym stworzeniem (Orędzie na XXIII Światowy Dzień Pokoju, 1 I 1990)
Kardynał Joseph Ratzinger (Benedykt XVI)
„[…] produkcja przemysłowa – […] ta degradacja żywych istot, zamienionych w towar, rzeczywiście wydaje mi się sprzeczna ze stosunkiem człowieka do zwierzęcia, jaki przewija się w Biblii”. Kardynał Ratzinger (Benedykt XVI) w wywiadzie-rzece „Bóg i świat” Petera Seewalda, pytany o kwestię wykorzystywania i jedzenia zwierząt.
Franciszek. Laudato si’
„[…] inne stworzenia [nie] są całkowicie podporządkowane dobru człowieka, jak gdyby nie miały one wartości samej w sobie i jakbyśmy mogli nimi dysponować do woli”.
Jerzy Nowosielski
Świat zwierzęcy jest pod bezpośrednią opieką aniołów. (…) Wydaje mi się, że stosunek do świata zwierząt, owa martwa plama, martwy obszar, który doświadczenie chrześcijańskie w tym miejscu pozostawia, jest główną przyczyną kryzysu chrześcijaństwa w świecie zachodnim. (…) Podejrzewam, że zwierzęta są aniołami w stanie kenotycznym, że poniżenie i cierpienie zwierząt to jest kenosis anielska i że to pozostaje w dogmatycznej jedności z kenosis Chrystusową i dziełem zbawienia świata. (…) Zwierzęta są doskonale uformowanymi stworzeniami, tylko przebywającymi w stanie katastrofy, w jakiejś kenosis, jakimś piekielnym upadku, stanie niezawinionego cierpienia, ale piękność anielska znajduje w nich swoje bezpośrednie odzwierciedlenie. (…) Na podstawie Pisma Świętego dowieść się niczego nie da, przeciwnie, Pismo Święte jest wobec tych spraw kalekie, bierze jak gdyby udział w grzechu nieświadomości ludzkiej dotyczącym cierpienia zwierząt, od pierwszych do ostatnich stronic, bo nawet Apokalipsa mówi o psach, które pozostały na zewnątrz; nawet Ewangelia, nawet same słowa Chrystusa są właściwie bezlitosne. Pismo Święte jest martwe zarówno w stosunku do zwierząt, jak i do tajemnicy Judasza (…). Trzeba tak kochać prawdę i ducha, żeby nawet wyżej stawiać ją nad literę Ewangelii. (…) Jeśli to jest herezja, to chcę być heretykiem. Już św. Paweł powiedział, że herezje też są potrzebne, więc się tak bardzo nie martwię… (W: Z. Podgórzec, Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Warszawa 1985 s. 56, 57, 103-104.)
Konferencje
Konferencja “Kościół i nauka w obliczu ekologii“ 14.10.2015 w Akademii Ignatianum w Krakowie
Inne
Karta Chrześcijańskiego Ekologa (copyright OpowiedzZwierze.pl)